Tia Y là gì? Bản chất của tia Y? Ứng dụng của tia Y trong thực tế như thế nào? Bạn đọc hãy cùng tìm hiểu thêm những thông tin về tia Y nhé.

Mục Lục

Tia Y là gì?

Tia Y là một loại bức xạ điện từ hay quang tử có tần số cực cao, thực chất đây là tia Gamma và được ký hiệu là Y.  

Bản chất của tia này giống như tia sáng và chúng sẽ không lệch về cực nào của tụ điện. 

Tia Gamma có bước sóng thấp và tần số cao nhất trong các sóng điện tử nên mang đến nhiều năng lượng nhất so với sóng radio, vi sóng, tia hồng ngoại, tia X, tia cực tím…

Khi bức xạ điện từ lan truyền ở dưới dạng sóng hoặc hạt với những bước sóng và tần số khác nhau thì bước sóng này gọi là phổ điện tử.

Phổ điện tử được chia thành bảy vùng theo trật tự giảm dần bước sóng và được tăng dần năng lượng và tần số. Những vùng sóng đó gọi là sóng vô tuyến, ánh sáng nhìn thấy, tử ngoại, tia X, và tia Y.

Chính tia Y này sẽ giữ vùng phổ điện từ với tia X cứng và khác biệt duy nhất chính là nguồn sáng của tia X sẽ được tạo bởi các electron đang gia tốc và những tia hạt nhân nguyên tử.

Lịch sử của tia Y

Năm 1900, Paul Villard là nhà Vật Lý người Pháp đã phát hiện ra tia Gamma khi đang trong quá trình nghiên cứu các bức xạ phát ra từ radi. Nhưng đến năm 1903 mới được  Ernest Rutherford đặt tên là “Gamma”.

Năm 1960 thực hiện việc quan sát tia bức xạ điện từ này do cuộc nghiên cứu mang tên Apollo và Range. Tiếp đến các cuộc khảo sát đầu tiên được thực hiện vào năm 1970 bằng tia SAS-2 và COS-B. Các vệ tinh của chương trình HEAO vào cuối thập kỉ 70 và do chính NASA thực hiện tiếp đến là vệ tinh Granat vào những năm 90 sau đó.

Tìm hiểu quá trình tạo ra tia Y

Các phản ứng hạt nhân sẽ sản sinh ra tia Gamma như:

  • Các đồng vị có tính phóng xạ trong quá trình bị phân rã.
  • Do giữa các hạt có sự tương tác cơ bản và quá trình hủy cặp electron – positron hoặc do những hạt notron va đập vào hạt nhân Urani gây vỡ ra.
  • Do quá trình phản ứng nhiệt hạch, phân hạch, phân ra alpha và phân rã những tia này.

Tia Y có tính chất gì?

Vì là một loại bức xạ điện từ nên tia Y có một số các tính chất bao gồm:

  • Tính chất đâm xuyên và có thể đâm xuyên qua cả bê tông vì nguồn năng lượng tự thân đã ở mức cao và còn cao hơn cả tia X.
  • Tia Y có tần số lớn vào khoảng 1020Hz tuy nhiên bức sóng lại ở mức thấp từ 10 – 12m.
  • Không bị lệch hướng từ trường và sẽ giữ nguyên hướng ban đầu do không mang điện từ.

Tia Y rất dễ bị nhầm lẫn với tia X do tính chất tương đồng của cả 2 tia này, chỉ khác nhau về nguồn phát do tia X được sinh ra từ những electron gia tốc còn tia Y tạo ra từ những hạt nhân nguyên tử.

tia-y
Tia Y có gây ra tác hại gì không?

Tác hại của tia Y

Đặc điểm của tia Y có năng lượng cao nhưng bước sóng ngăn bởi vậy có thể xuyên qua cơ thể của bất cứ sinh vật nào. Các sinh vật đều được cấu tạo từ những tế bào, bản chất của tế bào là DNA di truyền như với cơ thể của người trưởng thành có đến 60 nghìn tỉ tế bào và lớn nhất là tế bào trứng trưởng thành đạt kích cỡ 200 microns và những tế bào nhỏ nhất là tiểu cầu với đường kính khoảng 2 microns.

Trong trường hợp cơ thể bị nhiễm tia phóng xạ sẽ xâm nhập vào những phân tử hữu cơ trong tế bào và dần phá hủy đi các mô tế bào. DNA là một loại đại phân tử có cấu trúc chuỗi xoắn kép có chiều dài lên đến 2m, tuy nhiên đường kính chỉ lên đến khoảng 2mm. Nên các tia sẽ dễ làm gián đoạn hoặc phá vỡ cấu trúc. 

Nếu sinh vật bị nhiễm phóng xạ các phân tử DNA sẽ bị phá vỡ và ít có khả năng sống sót trong trường hợp bức xạ lớn sinh vật có thể chết luôn còn những trường hợp bức xạ nhỏ hơn sẽ làm ảnh hưởng đến việc liên kết những phân tử của DNA ở bên trong cơ thể và lâu dần sẽ dẫn đến tổn thương và chết dần.

tia-y
Tia Y được ứng dụng nhiều trong lĩnh vực Y học

Xem thêm:

Ứng dụng của tia Y trong đời sống

Chính đặc điểm của tia Y sẽ phá hủy những DNA và nhiều tính chất đặc trưng nên tia Y thường được sử dụng trong nhiều lĩnh vực của cuộc sống, cụ thể như:

Ứng dụng trong y học

Tia Y giúp phá hủy các tế bào ung thư não hoặc những chứng bệnh nguy hiểm khác cho người bệnh, nhiều bác sĩ sử dụng dao mổ Gamma. Bằng cách sử dụng các chùm tia bức xạ điện từ vào các tế bào cần phá hủy vì mỗi chùm tia có kích thước nhỏ sẽ ít làm ảnh hưởng đến các mô tế bào khỏe mạnh khác. Đặc biệt trong cơ thể con người não là cơ quan phức tạp nên dùng tia Gamma sẽ giúp hạn chế biến chứng nâng cao hiệu quả lên.

Bên cạnh đó tia Y còn được dùng trong điều trị những bệnh lý liên quan đến khối u, dị dạng mạch máu hoặc các chức năng của não từ đó giúp các bác sĩ xác định chính xác vị trí tổn thương và đem lại hiệu quả điều trị cao hơn.

Nhưng trong việc sử dụng tia Gamma trong y tế cần được kiểm soát và yêu cầu bắt buộc kiểm xạ nhằm đảm bảo an toàn tốt nhất cho sức khỏe con người.

Trong công nghệ cơ khí

Ngoài lĩnh vực y tế tia Y còn được ứng dụng trong lĩnh vực công nghiệp trong việc phát hiện ra các lỗ hổng. Đây chính là phương pháp chụp ảnh phóng xạ từ việc sử dụng tia Gamma hoặc  tia X phóng xuyên qua phim. Chính năng lượng truyền qua sẽ cho biết vị trí khuyết tật bằng hình ảnh với độ chính xác cao nhất. Thường sẽ ứng dụng phương pháp này trong lĩnh vực cơ khí.

Như vậy qua bài viết chúng tôi đã cung cấp đến bạn những thông tin quan trọng về tia y. Hy vọng những thông tin về tia y đó sẽ giúp ích nhiều hơn cho bạn đọc. 

Rate this post